Mặt trời ngày hôm ấy dường như cũng mang một màu vàng khác lạ, không phải thứ ánh sáng chói chang rực rỡ của mùa hạ, cũng chẳng phải thứ nắng vàng hoe như mật ong của mùa thu, mà là một thứ ánh sáng dịu dàng, ấm áp lạ thường, xuyên qua kẽ lá, in từng vệt sáng lung linh trên con đường đất đỏ dẫn vào ngôi làng nhỏ heo hút. Đó là thứ ánh nắng của anh, thứ ánh sáng mà tôi đã mang theo trong trái tim mình suốt mười năm xa cách, giờ đây lại hiện hữu ngay trước mắt, chạm vào da thịt, khiến bước chân tôi như chùng lại, vừa háo hức lại vừa ngập ngừng. Tôi trở về, không phải với tư cách một đứa con của làng, mà với danh nghĩa một nhà văn đi tìm cảm hứng, nhưng sâu thẳm, tôi biết mình đang đi tìm lại bóng hình của anh, đi tìm thứ ánh sáng đã nuôi dưỡng tâm hồn tôi những năm tháng nghèo khó. Căn nhà gỗ nhỏ của bà tôi vẫn nằm đó, im lìm dưới hàng cau cao vút, ký ức ùa về như một cơn lũ, cuốn phăng đi lớp bụi thời gian của mười năm xa cách. Tôi nhớ như in cái ngày anh xuất hiện lần đầu tiên trước cổng làng, trên chiếc xe đạp cũ kỹ, với chiếc ba lô sờn vai, đôi mắt sáng ngời đầy nhiệt huyết. Anh là thầy giáo mới của điểm trường làng, người thầy duy nhất chấp nhận bám trụ nơi heo hút này, nơi mà những giáo viên khác chỉ đến rồi lại vội vã ra đi, không một chút lưu luyến.
Lũ trẻ chúng tôi ngày ấy, những đứa trẻ chân đất, da nâu vì nắng gió, coi việc học là một thứ gì đó xa xỉ và mơ hồ. Chúng tôi quen với việc lên nương, ra đồng từ khi tinh mơ, quen với mùi rơm rạ và khói bếp, hơn là mùi mực và giấy. Rồi anh đến, như một luồng gió mới, mang theo cả một bầu trời tri thức lạ lẫm. Anh không giống bất kỳ người thầy nào tôi từng gặp. Anh dạy chữ dưới gốc cây đa già, bài học lịch sử là những câu chuyện kể sống động như cổ tích, bài học địa lý là những chuyến phiêu lưu tưởng tượng đến những vùng đất xa xôi mà chúng tôi chưa từng nghe tên. Nhưng trên tất cả, ánh nắng của anh mới là thứ khiến chúng tôi say mê. Ánh nắng ấy tỏa ra từ chính con người anh, từ nụ cười rạng rỡ mỗi khi một đứa trẻ đánh vần được một chữ khó, từ đôi mắt long lanh niềm vui khi thấy chúng tôi biết ước mơ. Anh tin vào chúng tôi, vào những tiềm năng chưa được đánh thức, vào những ước mơ cháy bỏng ẩn sâu dưới lớp da đen vì nắng. Anh nói: “Các em như những hạt mầm, chỉ cần một chút ánh sáng, sẽ vươn mình mạnh mẽ.” Và anh chính là mặt trời ấy. Anh dạy tôi biết yêu những con chữ, biết rằng thế giới ngoài kia rộng lớn lắm, và quan trọng hơn, anh khiến tôi tin rằng mình có thể chạm đến nó. Tôi, đứa trẻ nhút nhát, hay khóc vì bị trêu chọc cái dáng đi tập tễnh sau một trận sốt, đã tìm thấy sức mạnh từ chính ánh nắng ấy. Anh dành cho tôi sự kiên nhẫn đặc biệt, tặng tôi những cuốn sách cũ mà anh nâng niu như báu vật, và thì thầm: “Em có một tâm hồn nhạy cảm, hãy viết đi, viết về quê hương mình, về những con người nơi này.” Chính anh là người đã thắp lên trong tôi ngọn lửa của văn chương.
Thế rồi, một mùa mưa đến, những cơn mưa dài ngày khiến con suối đầu làng dâng cao, nước chảy xiết như muốn cuốn phăng đi tất cả. Một buổi chiều, khi tan học, lũ trẻ chúng tôi í ới gọi nhau qua suối. Nước đã ngập đến gần đầu gối, chảy cuồn cuộn. Tôi, với đôi chân yếu, loạng choạng bám vào một hòn đá lớn giữa dòng, sợ hãi tột cùng. Tiếng nước gầm réo, tiếng lũ bạn hoảng hốt kêu cứu. Và rồi, từ trên bờ, một bóng người lao xuống. Đó là anh. Áo anh ướt sũng dính vào người, nhưng ánh mắt anh vẫn sáng ngời, vững vàng. Anh hét lên: “Đứng yên đó! Thầy sang đón!” Anh lội từng bước khó nhọc, dòng nước cuốn dữ dội như muốn kéo đổ anh. Nhưng anh vẫn tiến về phía tôi, bàn tay giơ ra như một chiếc phao cứu sinh. Khi bàn tay ấm áp của anh nắm lấy tay tôi, một sự bình yên kỳ lạ tràn ngập trong tôi. Anh dìu tôi từng bước, cơ thể anh là bức tường thành vững chắc che chắn cho tôi trước sự hung dữ của dòng nước. Chúng tôi gần đến bờ thì một khúc cây trôi từ đâu ập tới. Trong tích tắc, anh ôm chặt lấy tôi, xoay người, dùng lưng mình hứng lấy cú va chạm mạnh. Tôi nghe thấy tiếng anh rên nhẹ, nhưng tay anh vẫn không buông. Anh đẩy tôi lên bờ an toàn, còn anh, vì kiệt sức và vết thương, đã bị dòng nước cuốn đi một quãng trước khi những người dân làng kịp chạy đến kéo anh lên. Đêm đó, anh sốt cao. Tôi ngồi bên giường anh, nhìn khuôn mặt tái nhợt nhưng vẫn toát lên một sự bình thản lạ thường, nước mắt cứ thế rơi. Anh mở mắt, nhìn tôi, mỉm cười yếu ớt: “Đừng khóc. Thầy không sao. Em an toàn là được rồi.” Khoảnh khắc ấy, tôi hiểu rằng ánh nắng của anh không chỉ là tri thức, là niềm vui, mà còn là sự hy sinh thầm lặng, là tình yêu thương vô bờ dành cho những đứa trẻ làng quê nghèo khó chúng tôi.
Sau sự kiện đó, tôi càng gắn bó với anh hơn. Anh dạy tôi nhiều hơn, khuyến khích tôi viết lách. Rồi gia đình tôi chuyển xuống phố, tôi phải xa làng, xa anh. Những bức thư tay tôi gửi về, anh đều trả lời cẩn thận, động viên tôi theo đuổi ước mơ trở thành nhà văn. Thời gian trôi qua, tôi vào đại học, bận rộn với cuộc sống mới, những bức thư thưa dần. Cho đến một ngày, tôi nhận được tin anh bị bệnh nặng. Tôi vội vã trở về, nhưng tất cả đã quá muộn. Anh ra đi thanh thản, để lại cho làng một điểm trường khang trang hơn, và cho lũ trẻ chúng tôi một bầu trời ký ức đẹp đẽ. Mười năm sau, tôi trở về, với một vài cuốn sách đã xuất bản, trong lòng chất chứa nỗi nhớ khôn nguôi. Tôi bước vào ngôi trường cũ, giờ đã được xây kiên cố, nhưng gốc cây đa nơi anh từng dạy học vẫn còn đó. Tôi gặp lại những đứa bạn ngày xưa, giờ đã trưởng thành, có người là bác sĩ, kỹ sư, có người trở về làm giáo viên như anh. Chúng tôi cùng nhau thắp nén hương trên bàn thờ anh, đặt trong ngôi trường nhỏ. Một cô bé, học trò của thầy giáo mới – cũng là một trong những đứa học trò cũ của anh ngày nào – ngước nhìn tôi, hỏi: “Cô có phải là chị Linh, nhà văn không? Thầy giáo mới của chúng em thường kể về thầy Hiếu và về cô. Thầy nói thầy Hiếu như mặt trời, và cô là một trong những hạt mầm đẹp nhất thầy ấy nuôi dưỡng.” Tôi mỉm cười, nước mắt lặng lẽ rơi. Tôi ra về khi chiều xuống, ánh nắng vàng cuối ngày vương trên vai, ấm áp lạ thường. Tôi biết anh không còn nữa, nhưng ánh nắng của anh thì vẫn còn đó. Nó ở trong từng trang sách tôi viết, trong từng ước mơ tôi theo đuổi, trong ánh mắt của những đứa trẻ nơi đây, và trong trái tim của tất cả những ai may mắn được anh chiếu sáng. Anh đã tắt, nhưng mặt trời mà anh mang theo thì không. Nó vẫn tiếp tục tỏa sáng, ấm áp và dịu dàng, xua tan đi những u tối, sưởi ấm những tâm hồn, và dẫn lối cho những hạt mầm vươn đến bầu trời. Ánh nắng của anh, mãi mãi là thứ ánh sáng đẹp đẽ và bất tử nhất trong cuộc đời tôi.
